Het Depot in Wageningen 29 oktober 2015
Touché
Ik gebruik altijd een plumeau. Met zijn uitstekende delen en de scherpe randjes veelt het manshoge bronzen beeld dat bij ons in de hal iedere bezoeker welkom heet, geen handen aan zijn weerbarstige lijf. De wapperende felgekleurde flinterdunne draadjes van de plumeau doen de stofdeeltjes door de lucht zweven; losgelaten draadjes draaien her en der om de obstakels van haakjes en bramen heen in een poging de bronzen huid van het beeld te versieren. Aan het eind van de schoonmaakbeurt verwijder ik de draadjes en wrijf ik als slotakkoord met een lichte toets over zijn rechter kuit; het is de enige plek waar hij een aanraking toelaat.
Je leert je eigen kunstwerk in de loop der tijd kennen. Diverse keren per dag loop je er langs, soms kijk je elkaar even aan en kan een aan hem gericht woord zelfs bevrijdend werken. Bij de beeldengalerij Het Depot in Wageningen weten ze dat. De mevrouw die tekst en uitleg geeft over de inspanningen die zij zich getroosten bij het tentoonstellen en ondersteunen van de hedendaagse beeldhouwkunst, herhaalt aan het eind van haar verhaal wat we in de bus al hadden gehoord: het aanraken van beelden is hier toegestaan.
Ik meen aan de toon waarop ze het zegt te horen dat dit zelfs wordt aangeraden. Ze weten daar dus ook dat een beeld kan uitnodigen tot contact. In de zalen valt er door de glaswand die zich vrijwel over de gehele lengte uitstrekt een overvloed aan licht binnen. Hoewel er van de vele opgestelde sculpturen geen één is die niet om aandacht vraagt, maak ik mezelf wijs dat ik in de eerste verkennende rondgang nog geen keuze hoef te maken.
Bij de tweede ronde loop ik rechtstreeks naar het beeld waar ik bij de eerste doorloop mijn pas al had ingehouden. De sculptuur heeft van de maakster Luut de Gelder de titel Touch meegekregen.
Twee torso’s raken elkaars onderlichamen net niet of net wel. De titel en sculptuur roepen in samenhang met elkaar een ongewone spanning op; tegelijkertijd lijkt het in zichzelf gekeerde beeld me als toeschouwer buiten te sluiten. Touch; een beeld dat me raakt maar me niet uitnodigt om de daad bij het woord te voegen.
Het beeld van Theo Germann lijkt het tegenovergestelde uit te stralen. De torso van de pronte vrouw straalt schoonheid en trots uit. De opengewerkte vormen benadrukken dat eerder dan dat ze er afbreuk aan doen. Ze verleiden je naar haar te kijken, de ontbrekende armen lijkt ze achter haar rug te verstoppen. Kijk naar mij! is de boodschap, zeker niet Raak mij aan!
Villa Dinkeloord
Als ik begin aan de korte wandeling door de prachtige tuinen naar de Villa Dinkeloord van het Depot, heeft zich een ijl zonnetje door de mist heen geworsteld. Ik laat in gedachten nog een aantal beelden aan me voorbijgaan die ik net heb gezien.
Geen van de beelden die me beroerden heb ik aangeraakt. In een museum geldt de standaard dat je overal met je tengels af moet blijven. Daar is de neiging soms groot om stiekem in het voorbij gaan toch het beeld even te beroeren. Komt dat kwajongensgedrag alleen maar naar boven drijven omdat het niet mag of ben ik door de alom gehanteerde en gerespecteerde regelgeving al zo geconditioneerd dat de uitnodiging het vooral wél te doen geen invloed meer heeft op mijn gedrag?
Voor de villa lijken de vallende bladeren via de gladde huid van het beeld van de beeldhouwster Eja Siepman van den Berg naar beneden te glijden. In de villa is een permanente tentoonstelling van haar werk ingericht. Op de eerste verdieping lees ik een tekst van Eja Siepman:
Het combineren van het abstract met het figuratieve, inspireert me geweldig. Dat het leven je temt. Dat je de anatomie onderwerpt aan een heel strenge ordening. Ik probeer telkens tot een formele oplossing te komen binnen het krachtenveld dat begrensd wordt door organische en mathematische componenten. De architectuur van het lichaam is daarbij alleen het vertrekpunt. In die zin zijn mijn beelden abstract te noemen. Ik wil helemaal geen emotie uitdrukken of oproepen. Hoofd en armen laat ik weg, want die hebben een psychologische lading die ik er niet in wil. Wel het sensuele. Maar dat is iets anders, dat zijn vormemoties. Een oppervlak vormgeven, dat vind ik op zichzelf al een heel warm iets.
Met dit in het achterhoofd bekijk ik haar eerste beeld. Een representatie van het ideale lichaam denk ik. Het beeld staat er even ongenaakbaar als trots.
Het zijn emoties die de maakster niet in haar beelden wil leggen maar die ogenblikkelijk bij me opkomen. De sensuele lading die ze in deze perfecte lichamen zegt toe te laten, ontgaat me. Als ik door de verschillende ruimtes loop is de uitstraling van alle beelden van Eja Siepman gelijk. Ondanks dat houdingen verschillen, verandert het karakter niet wezenlijk; allemaal scheppen ze afstand. Aan het eind van de rit zie ik alleen nog de ideale lichamen. In feite zijn ze, door de herhaling ontdaan van de emotie, allemaal gelijk. In de zaal zie ik niemand die één van de beelden aanraakt. Ik had me er tijdens de heenreis op verheugd om alle beelden aan te mogen raken. De wisselwerking tussen de beelden die mij raakten en de uitnodiging hen te mogen aanraken bleef uiteindelijk uit. Dat is erg noch jammer, want het blijft goed toeven op Het Depot. Ook dat moeten ze daar geweten hebben.